Erkek Şiddetini Önlemede 6284 Sayılı Kanun

Erkek şiddetine maruz kaldığımızda başvurabileceğimiz en önemli düzenlemelerden biri 6284 sayılı Kanun’dur.

Bu broşürde, acil ve genel durumlarda Kanun’dan nasıl yararlanabileceğimize ilişkin bilgilerin yanı sıra Kanun’un  tam metnine de yer verdik. Unutmayalım, metinde geçen tüm tedbirlerin uygulanmasını sağlayabiliriz!

Kanuni haklarımızı elde etmek için bir avukatımızın olması gerekmiyor ama bir avukattan yardım almak sonuç almamızı kolaylaştırabilir. Avukat desteği için yaşadığımız ildeki baronun adli yardım servisine ikametgah belgesi, fakirlik belgesi ve kimlik fotokopisiyle başvurulabiliriz. Bu belgeleri elde edemiyor olsanız dahi yine de Baro’ya başvurun ve destek isteyin. Baro, ihtiyaç dahilinde, size ücretsiz bir avukat tayin edecektir.

6284 Sayılı Kanun Ne İşinize Yarar?

Resmi ya da dini nikahlı olduğunuz eşiniz, boşandığınız eşiniz, babanız, abiniz, dayınız, kuzeniniz, nişanlınız, oğlunuz, eski sevgiliniz, sevgiliniz, kayınpederiniz, kayınbiraderiniz kısaca çevrenizdeki erkekler ya da tanımadığınız biri size şiddet uyguluyor olabilir. 6284 sayılı Kanun sizi şiddetten korumak ve size şiddet uygulayan kişileri engellemek için önemli olanaklar sağlıyor.

Bu Kanun, şiddete uğrayan veya şiddete uğrama tehlikesi bulunan kadınların, çocukların, aile bireylerinin ve tek taraflı ısrarlı takip mağduru olan kişilerin korunması ve bu kişilere yönelik şiddetin önlenmesi amacıyla alınacak tedbirleri düzenliyor.

Bu Kanundan Nasıl Faydalanabilirsiniz?

Kanun’da şiddet; fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar görmenizle veya acı çekmenizle sonuçlanan veya sonuçlanması muhtemel hareketler olarak tanımlanmaktadır.

Buna göre,

Şiddet sadece dayak yemek değildir;

• hakaret etmek,
• aşağılamak,
• birilerinin yanında küçük düşürmek,
• öldürmekle, yaralamakla, sakat bırakmakla tehdit etmek,
• istenmeyen zamanlarda ve biçimlerde cinsel ilişkiye zorlamak,
• komşularla, arkadaşlarla, akrabalarla görüşülmesine izin vermemek,
• ihtiyaçlar için yeterli para vermemek,
• kazanılan paraya el koymak,
• sürekli nereye kaç lira harcandığını sormak,
• ısrarla telefonla aramak,
• kimlerle arkadaş olduğunuza karışmak,
• takip etmek

gibi tüm davranışlar kanuna göre şiddettir ve bu davranışlara maruz kalmanız durumunda kanundan faydalanabilirsiniz. Kendinizin yanı sıra, çocuklarınız, anneniz, kız kardeşiniz yani yakınızdaki kişiler de şiddetten zarar görüyor olabilir. Kanun bu kişileri de koruma altına almıştır. Ayrıca Kanundan faydalanabilmek için mutlaka doğrudan şiddete maruz kalmış olmanız gerekmez, bunun tehlikesi ya da tehdidi altında olmanız yeterlidir.

Kanun Kapsamındaki Haklarınız Neler?

1. Sığınak talep edebilirsiniz.

Diyelim ki; şiddete uğradınız ve acil olarak eviniz veya yakınlarınızın evi dışında kalacak güvenli bir yere ihtiyacınız var. Bu durumda, kendiniz ve çocuklarınız için bulunduğunuz şehirde veya başka bir şehirde uygun bir barınma yeri isteyebilirsiniz.

Ağır ve acil bir şiddet durumu söz konusuysa ve kalabileceğiniz güvenli bir yer yoksa, bu durumda sığınak sizin için en güvenli barınma yeridir. Sığınakların adresleri gizlidir ve siz istemediğiniz sürece kimse size ulaşamaz.

Unutmayın, gece yarısı ya da hafta sonu karakola gitmek zorunda kalsanız dahi, polisin* sizi en yakın sığınağa ulaştırması gerekir. Eğer bölgede sığınak yoksa ya da sığınakta yeterli yer bulunmuyorsa polis sizi hemen güvenli bir mekâna (otel, polis evi gibi) götürüp güvenliğinizi sağlamakla yükümlüdür.

* Kanun’a göre, polisin yetkili olmadığı bölgelerde, jandarma da aynı görev ve yetkilere sahiptir.

Başvurabileceğiniz Yerler: Size en yakın Karakol, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi (KOZA), Cumhuriyet Başsavcılıkları, Kaymakamlık/Valilik, Aile Mahkemeleri

2. Geçici Koruma (Yakın Koruma) altına alınmayı talep edebilirsiniz.

Şiddet uygulayan ya da uygulama ihtimali olan kişinin size zarar vermesinden endişe ediyorsanız, dışarı çıktığınızda, işe giderken vb size eşlik edecek bir polisin görevlendirilmesini isteyebilirsiniz.

Acil ve hemen müdahale edilmesi gereken bir durum söz konusu ise en yakın polis ya da jandarma da yakın koruma vermekle yükümlüdür. Olayı takip eden ilk iş gününde, aldıkları bu kararı valilik veya kaymakamlığa onaylatırlar.

Başvurabileceğiniz Yerler: Size en yakın Karakol, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi (KOZA), Cumhuriyet Başsavcılıkları, Kaymakamlık/Valilik, Aile Mahkemeleri

3. Şiddet uygulayanın evden uzaklaştırılmasını isteyebilir ve size yaklaşmasının engellenmesini talep edebilirsiniz.

Şiddet uygulayan kişiyi birlikte yaşadığınız ortak konuttan uzaklaştırabilir, karar süresi içerisinde bu konuta, işyerinize, çocuğunuzun okuluna ve size yaklaşmasını engelleyebilir ve siz bu konutta yaşamaya devam edebilirsiniz.

Ancak,  ciddi bir hayati tehlike altında bulunduğunuzu düşünüyorsanız, sığınağa yerleşmek sizin için daha hızlı ve koruyucu bir seçenek olabilir.

Başvurabileceğiniz Yerler: Size en yakın Karakol, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi (KOZA), Cumhuriyet Başsavcılıkları, Aile Mahkemeleri

4. Şiddet uygulayanın sizi rahatsız etmesinin engellenmesini isteyebilirsiniz.

Şiddet uygulayanın size telefon, mail, sosyal medya veya herhangi bir yöntem aracılığıyla ulaşmasının engellenmesini isteyebilirsiniz.

Başvurabileceğiniz Yerler: Size en yakın Karakol, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi (KOZA), Cumhuriyet Başsavcılıkları, Aile Mahkemeleri

5- Adresinizin gizlenmesini isteyebilirsiniz.

Can güvenliğiniz tehdit altındaysa ve/veya şiddet uygulayandan kaçıyorsanız, kimlik ve adres bilgilerinizin tüm resmi kayıtlarda gizlenmesini isteyebilirsiniz. Çünkü̈ şiddet uygulayan kişi, nüfus kayıt sisteminden, sağlık sigorta kayıtlarından, çocuğunuz varsa çocuğunuzun okulundan veya başka bir resmi kayıt yoluyla adresinize ulaşabilir. Yapacağınız başvuruda, adres ve kimlik bilgilerinizin gizlenmesini talep ettiğinizi açıkça belirtin ve bu gizlilik kararının, aile mahkemesince yazılacak karar metninde açık ve ayrıntılı olarak yer almasını isteyin.

Bunun yanı sıra,  size doğrudan şiddet uygulayan  bir kişi yoksa ama potansiyel olarak can güvenliği tehdidi altında iseniz, örneğin sevgilinizden hamile kaldınız ve bu durumu ailenizin öğrenmesi halinde can güvenliği tehdidi altındaysanız,  şiddet uygulayan bir kişi göstermeksizin  de (hasım göstermeksizin)   kimlik ve adres bilgilerinizin tüm resmi kayıtlarda gizlenmesini  isteyebilirsiniz.

Başvurabileceğiniz Yerler: Size en yakın Karakol, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi (KOZA), Cumhuriyet Başsavcılıkları, Aile Mahkemeleri

6. Kimlik ve ilgili diğer bilgilerinizin değiştirilmesini isteyebilirsiniz.

Can güvenliğiniz tehdit altında ise, kimlik bilgilerinizin değişmesini yani size yeni bir isim ve soy isim verilmesini isteyebilirsiniz. Unutmayın, bu karar sizin hayatınızdaki pek çok şeyi değiştirebilir, bir önceki kimliğiniz ile elde etmiş olduğunuz haklarınızı kaybedebilirsiniz. Bu nedenle şiddet uygulayandan kaçmak için başka hiçbir yolunuz kalmadıysa ve yaşamınız tehlikedeyse başvurunuzu yapın ve mutlaka elde ettiğiniz tüm haklarınızın yeni kimliğinize aktarılmasını talep edin.

Başvurabileceğiniz Yerler: Başvurunuzu mutlaka bir avukat aracılığıyla doğrudan aile mahkemelerine yapın.

7. Şiddet uygulayanın silahını polise teslim etmesini isteyebilirsiniz.

Şiddet uygulayan ya da uygulama ihtimali bulunan kişinin, silahını polise teslim etmesini talep edebilirsiniz. Bu kişi polis veya jandarma gibi mesleği nedeniyle silah taşıyan biri dahi olsa, yine de silahını teslim etmesini talep edebilirsiniz.

Başvurabileceğiniz Yerler: Size en yakın Karakol, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi (KOZA), Cumhuriyet Başsavcılıkları, Aile Mahkemeleri

8. Geçici velayet ve tedbir nafakası talep edebilirsiniz.

Çocuğunuz varsa ve henüz bir boşanma davası açmamışsanız, bu kanun kapsamında çocuklarınızın geçici velayetini isteyebilirsiniz. Evlilik devam ettiği sürece velayet anne ve baba tarafından ortak kullanılır. Ancak eşinizin size ve çocuklarınıza şiddet uygulaması durumunda, aile mahkemesi velayeti geçici olarak size verebilir.

Ayrıca, daha öncesinde bağlanmış bir nafakanız yoksa kendiniz ve çocuklarınız için nafaka talebinde de bulunabilirsiniz.

Başvurabileceğiniz Yerler: Doğrudan Aile Mahkemelerine yapın.

9. Geçici maddi yardım talep edebilirsiniz.

Geçici maddi yardım, şiddete uğramanız ve ardından doğacak ihtiyaçlarınızı karşılayabilmeniz için 6284 sayılı Kanun kapsamında size verilebilecek maddi yardımdır. Belediyeden, kaymakamlıktan veya valilikten para ya da eşya desteği alıyorsanız size geçici maddi yardım verilemeyeceği söylenebilir. Kanuna göre bu bilgi yanlıştır. Geçici maddi yardım diğer sosyal yardımlardan bağımsız olarak, şiddete maruz kaldığınız için 6284 sayılı Kanun kapsamında tanınan ayrı bir haktır. Geçici maddi yardım alırken belediyeye, kaymakamlığa veya valiliğe para ya da eşya desteği için başvurabilirsiniz ya da bu destekleri alırken aynı zamanda geçici maddi yardım başvurusunda bulunabilirsiniz.

Yanınızda çocuğunuz varsa onlar için de ayrıca ödeme talep edebilirisiniz.

Başvurabileceğiniz Yerler:  Kaymakamlık, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi (KOZA) ya da ASPB İl Müdürlüğü  Aile Mahkemeleri

10. Oturduğunuz eve aile konutu şerhi konulmasını isteyebilirsiniz.

Aile konutu, beraberliğiniz süresince eşinizle birlikte yaşadığınız evdir. Oturduğunuz evin tapusu eşinizin üzerine ise evlilik cüzdanınız, ikametgâh belgeniz ve kimlik fotokopinizle birlikte Tapu Müdürlüğüne giderek de aile konut şerhi koydurabilirsiniz. Evinizin aile konutu olduğu konusunda bir ihtilaf varsa o zaman 6284 sayılı Kanun ve Medeni Kanun kapsamında aile mahkemesine dilekçeyle başvurarak aile konutu şerhi koydurabilirsiniz.

Aile konut şerhi konulduktan sonra, eşiniz aile konutunu size sormadan satamaz veya aile konutu üzerindeki haklarınızı sınırlayamaz. Bu vesileyle   açacağınız boşanma davası sonucunda alacaklarınızı garanti altına almış olursunuz.

Başvurabileceğiniz Yerler: Tapu Müdürlükleri,  Tapu Müdürlüğü reddettiğinde  Aile Mahkemeleri

11. Herhangi bir sağlık sigortasından yararlanmıyorsanız genel sağlık sigortasından faydalanabilirsiniz.

Bu kanun kapsamında koruma kararı aldıysanız, sigortalı değilseniz ya da sigorta prim borcunuz olsa dahi sigortalı sayılıyorsunuz. Koruma kararınızın geçerli olduğu süre boyunca, sağlık hizmetlerinden sigorta kapsamında yararlanabilir ve ilaçlarınızı sigorta kapsamında alabilirsiniz.

Başvurunuzu Nasıl Yapacaksınız?

Aile mahkemesine yapacağınız başvurularda, 17-18. sayfalarda yer alan dilekçe örneğini kullanabilirsiniz. Bu dilekçede, yaşadığınız şiddeti ve bu şiddetten kurtulmak istediğinizi ayrıntılarıyla anlatın. Dilekçeyi size en yakın yerdeki adliyede bulunan nöbetçi aile mahkemesine verin. Ayrıca bu dilekçeyi, cumhuriyet savcılıklarına, karakola, kaymakamlıklara, ŞÖNİM’lere  de verebilirsiniz. Ancak bu durumda, bu makamların dilekçenizi Aile Mahkemesi’nin onayına sunmak üzere ulaştırması zaman alacağından, doğrudan aile mahkemesine başvurmak kararınızın daha hızlı çıkmasını sağlayacaktır. Uygulamada doğrudan aile mahkemesine başvuru yapıldığında en geç ertesi gün karar çıkmakta iken, karakol ve savcılık kanalıyla yapılan başvurularda kararın onaylanması birkaç günü alabilmektedir.

Aile mahkemesine başvurduğunuzda size bir dosya numarası verilecektir. Bu numarayı bir yere not ediniz. Kararınızın, başvurudan itibaren en geç ilk iki mesai günü içinde verilmesi gerekir. Mahkemeye tekrar gidip dosya numaranızı söyleyerek başvurunuzun sonucunu öğrenebilirsiniz.

Sığınak ve yakın koruma talepleriniz için aile mahkemesine başvurmanız şart değil. Bunun için, ŞÖNİM’e veya karakola gidip can güvenliğinizin tehdit altında olduğunu söylemeniz ve bu isteğinizin yazılı hale getirilmesini talep etmeniz yeterli.

Geçici maddi yardım talebiniz için ise, size en yakın kaymakamlığa gidin ve ekonomik durumunuza ilişkin bilgileri ayrıntılarıyla anlatan bir dilekçe yazın. Dilekçenizde, aylık giderlerinizi (kira, elektrik, su vb.) bakmakla yükümlü̈ olduğunuz kişilerin (çocuklarınız, anne babanız vb.) masraflarını belirtin.

Kaymakamlık, karakol ve ŞÖNİM’e yaptığınız başvurularınızı telefonla arayarak yahut bizzat başvurduğunuz yere giderek takip etmeniz yerinde olacaktır. Eğer başvurunuz ve talep ettiğiniz tedbirler reddedilmişse 2 hafta içinde kararı veren kuruma  itiraz  etme hakkınız vardır.

Başvurunuzu Yaparken Dikkat Etmeniz Gereken Noktalar

Şiddete uğradığınızda şiddetten korunmak ya da şiddet uygulayan kişinin cezalandırılmasını sağlamak için kanuni düzenlemelerin olması elbette çok önemli. Ama Türkiye’de kanunlarda yazılı her düzenlemenin gereği gibi yerine getirildiğini söylemek ne yazık ki mümkün değil. Kimi zaman devlet görevlilerinin bilgisizliğinden, kimi zaman tembelliğinden, kimi zaman yeterli olanakların olmayışından ve çoğu zaman da kadına yönelik şiddeti bir hak ihlali olarak görmediklerinden dolayı karakola, kaymakama, savcıya ya da mahkemeye başvurduğunuzda sizi başlarından savabilirler, yanlış ve eksik bilgi verebilirler. Bu yüzden haklarınızı kullanabilmek için; öncelikle hangi haklara sahip olduğunuzu bilmek ve bunları elde etmek konusunda kararlı olmak gerekiyor.

Yetkili makamlara (karakola, kaymakamlığa, mahkemeye, ŞÖNİM’e, avukata) başvurduğunuzda dikkat etmeniz gereken hususlar şunlardır:

1. Eğer çok acil bir durum yoksa öncelikle bir avukatla görüşün. Bir avukata ödeme yapabilecek maddi imkânınız yok ise bulunduğunuz ildeki baronun adli yardım bürosuna başvurun. Baro sizden ikametgâh belgesi, fakirlik belgesi ve kimlik fotokopisi talep edecek ve ardından ücretsiz avukat atayacaktır.
2. Avukatınız olmadan kendiniz başvuru yapacaksanız, bu broşürü yanınızda götürün; haklarınızın ne olduğunu ve görevli kişilere neler yapmaları gerektiğini gösterin.
3. Bütün başvurularınızı yazılı olarak yapın. Başvurunuzun yanıtının sözlü olarak verilmesine itiraz edin, mutlaka yazılı isteyin.
4. Başvurduğunuz yer karakol ise talep ettiğiniz tüm hususların tutanağa geçmesini sağlayın, tutanağı imzalarken mutlaka okuyun, sizin söylemediğiniz hususlar bulunmaktaysa değiştirilmesini isteyin. Başvurunuzun iki tane kopyası olmalı. Bir kopya  karakolda bir kopya sizde kalsın. Sizde kalan kopyaya, polisin “alındı” yazarak ismiyle imzalamasını isteyin. Bir evrak kayıt numarası vermeleri gerektiğini söyleyin ve bu numarayı sizde kalan kopya üzerine yazın. Böylece, bu evrak numarasıyla işlemlerinizi takip edebilmeniz mümkün olacaktır.
5. Karakola gittiğinizde vücudunuzda darp izleri varsa Türk Ceza Kanunu’nda yer alan  bir darp suçu  olduğunu unutmayın. Polislerin sizi doğrudan hastaneye sevk ederek darp suçunu raporlaması gerek. Polisler, sevk ve raporlama işlemlerini yapmazlarsa  yapmalarını talep edin.
6. Mümkünse, başvurularınızı yapmaya bir arkadaşınız ya da yakınınızla birlikte gidin.
7. Gittiğiniz tarih ve saati, muhatap olduğunuz kişinin adını, soyadını ya da eşgalini (boyu, kilosu, saç ve göz rengi vb.) bir yere not edin.
8. Karakolda gerekli ilgiyi görmediğinizde, 155’i arayıp “şiddet gördüğünüz için karakola geldiğinizi ama sizinle ilgilenilmediğini, memurların kanundan doğan görevlerini yerine getirmeyerek suç işlemekte olduklarını” ihbar edin.

Kanun Kapsamında Verilen Karar İhlal Edilirse Ne Yapabilirsiniz?

Şiddet gördüğünüz için başvuruda bulundunuz ve mahkeme de size şiddet uygulayan kişiye bulunduğunuz yere yaklaşmasını, telefonla arayıp sizi rahatsız etmesini, mesaj atmasını yasaklayan bir karar verdi. Fakat şiddet uygulayan kişi bu karara uymadı ve eve geldi, size mesaj attı ya da telefonla aradı. Size gönderdiği mesajların içeriği, telefonla arama ya da eve gelme gerekçesi her ne olursa olsun, bunları yaparak mahkeme kararını ihlal etmiş olur. Gönderdiği mesajların içeriğinde hakaret ya da tehdit olmayabilir ya da eve geliş nedeni sadece çocukları görmek olabilir; davranışlarının gerekçesi her ne olursa olsun bu kararı ihlal ettiği gerçeğini değiştirmez.

Bu durumda bir dilekçe ile savcılığa ya da mahkemeye başvurarak şiddet uygulayanın hangi tarihte, hangi saatte ve ne şekilde kararı ihlal ettiğini mümkünse delillerinizle birlikte bildirmeniz gerekiyor. Bu bildirimi yaparsanız, size şiddet uygulayan kişinin 3 ilâ10 gün arasında hapse atılma olasılığı var.

Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM)

Şiddet önleme ve izleme merkezleri, KOZA adı altında 6284 sayılı Kanun ile kurulmuştur. ŞÖNİM’ler broşürün yayınladığı tarih itibarıyla 40 ilde hizmet vermektedirler.

Kanun kapsamındaki tüm haklarınıza ulaşmak için karakol, kaymakamlık, aile mahkemesi dışında, günün her saatinde şiddet önleme ve izleme merkezlerine de başvurabilirsiniz. Bu merkezler şiddete uğradığınızda 6284 sayılı Kanun kapsamındaki haklarınıza erişebilmeniz için sizi ilgili kurumlara yönlendirmekten ve ihtiyaç duyduğunuz desteklerin koordinasyonundan sorumlu kurumlardır.

ŞÖNİM’ler ayrıca, iş bulmanıza, meslek edindirme kurslarına yönlendirilmenize, psikolojik destek alabilmenize yardımcı olmak ve bu konularda da size yol göstermekle yükümlüdürler.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı İl Müdürlükleri, ŞÖNİM’lerle aynı yetki ve sorumluluklara sahiptir. Dolayısıyla, ŞÖNİM’lerin henüz kurulmadığı illerde İl Müdürlüklerine başvurabilirsiniz.